Από την "Σονάτα του σεληνόφωτος" (Γιάννης Ρίτσος)στη "Μπαλάντα στο χαμένο σεληνόφως"

"Τὸ ξέρω πὼς καθένας μοναχὸς πορεύεται στὸν ἔρωτα,

 μοναχὸς στὴ δόξα καὶ στὸ θάνατο.

 Τὸ ξέρω. Τὸ δοκίμασα. Δὲν ὠφελεῖ.

 Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου."

Τόσο ωραίοι στίχοι κι εκπέσανε σε εξεταστική ύλη... Λες και βαθμολογείται η ευαισθησία!

   Τέλος πάντων, το πολύ γνωστό ποίημα του Γιάννη Ρίτσου   με τίτλο "Σονάτα του Σεληνόφωτος", για το οποίο βραβεύτηκε με το Α' Κράτικο Βραβείο Ποίησης το 1956, αποτελεί την πρωιμότερη από τις μεγάλες ποιητικές συνθέσεις της συλλογής "Τέταρτη διάσταση". Είναι ένα από τις λίγες ποιητικές συνθέσεις της συλλογής στην οποία δεν χρησιμοποιείται ως προσωπείο ένα γνωστό μυθολογικό πρόσωπο.Η Σονάτα είναι ο μονόλογο μιας σχετικά ηλικιωμένης γυναίκας, ντυμένης στα μαύρα,  που απευθύνεται σε ένα νεαρό που είναι βουβό πρόσωπο. Πρόκειται για μια  de profundis εξομολόγηση της γυναίκας υπό τους ήχους της ομώνυμης σονάτας του Μπετόβεν (μόνο το πρώτο μέρος),

στην οποία συνειδητοποιεί τα λάθη της και τα σωστά της, αντιμετωπίζει τις ήττες της και αξιολογεί

την ζωή της. Στο τέλος, λυτρωμένη από την παραδοχή των λαθών της και παρασυρμένη από την ερωτική ατμόσφαιρα που προκαλεί η παρουσία του νεαρού άνδρα με το ανοιχτό πουκάμισο, μια παρουσία που δίνει άλλο πρόσημο στο φεγγαρόφωτο που τη στοίχειωνε, φαίνεται να φλερτάρει με την ιδέα να σπάσει τελικά συμβολικά τα δεσμά της και να τον ακολουθήσει στην φωτισμένη πολιτεία... Ακόμα μια φορά όμως δεν τολμά...

   Βασικό χαρακτηριστικό των περισσότερων

ποιημάτων της "Τέταρτης Διάστασης" αποτελεί ο θεατρικός τους χαρακτήρας. Πέραν του μονολόγου που ανέφερα πιο πάνω, στα περισσότερα ποιήματα ο εν λόγω μονόλογος συνοδεύεται από σκηνοθετικές οδηγίες του ποιητή. Έναν πρόλογο δηλαδή, ο οποίος ορίζει τον τόπο, τον χρόνο και την ταυτότητα του προσώπων, και ένα επίλογο, ο οποίος σε πεζό λόγο πότε προεκτείνει και πότε αναιρεί τον μονόλογο του πρωταγωνιστή. (Στη "Σονάτα..." έχω την αίσθηση ότι τον αναιρεί, εφόσον η γηραιά κυρία δεν επέτρεψε στον εαυτό της να δραπετεύσει κι έτσι ακύρωσε, κατά κάποιο τρόπο, η ίδια την εξομολόγησή της). Παρά την απουσία δράσης (βασικό χαρακτηριστικό του θεατρικού λόγου) τα θεατρικά στοιχεία που αναφέρθησαν οδήγησαν στην παράσταση των εν λόγω ποιητικών συνθέσεων. Όσον αφορά δε την "Σονάτα του σεληνόφωτος", το 2002 ο σκηνοθέτης Νίκος Ξυθάλης προχώρησε λίγο παραπέρα. Γύρισε τον μονόλογο σε ταινία με τίτλο "Μπαλάντα στο χαμένο σεληνόφως" με την Άννα Φόνσου στο ρόλο της γυναίκας με τα μαύρα. Η ταινία αυτή είναι ο λόγος αυτής της ανάρτησης. Επειδή είναι σχετικά σπάνια, την ανεβάζω εδώ, ως ένα έξτρα παιδαγωγικό υλικό για τους  συναδέλφους  και μια επιπλέον βοήθεια στους  μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης, σε περίπτωση που δεν την έχουν. (Έχει αποσυρθεί από τα βιντεοκλάμπ, όσα έχουν μείνει, όντας προφανώς αντιεμπορική.)

 (Δείτε εδώ και μια συνέντευξη των συντελεστών της ταινίας)