Για το "μπαρ"

Όποιος μπήκε γιατί νομίζει ότι είναι υποχρεωτικό...
Να την "κάνει"!
ΤΩΡΑ!!!!!!!!!!!!!!!

(Εκτός από όταν δεν έχουμε βιβλία... Τότε είναι υποχρεωτικό... Για γκελ μπουρντά, καμάρια μου!)

Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 2013

Ο γιος της χήρας


  Η τρίτη ομάδα της Α1 Λυκείου του Μουσικού Σχολείου Ρόδου, δηλαδή η Άννα, η Μόνικα, η Ειρήνη, η Χριστίνα και η Μιχαέλα, ασχολήθηκαν με το ακριτικό τραγούδι "Ο γιος της χήρας" και η σημερινή ανάρτηση βασίζεται στο υλικό που άντλησαν (δείτε άλλες δυο αναρτήσεις στις οποίες αναφέρεται ξώφαλτσα το συγκεκριμένο τραγούδι εδώ κι εδώ, για το δημοτικό τραγούδι δείτε εδώ, για τα ακριτικά τραγούδια δείτε εδώ).
Ο γιος της χήρας
Το είδος
Το κείμενο είναι ένα ακριτικό τραγούδι κι έχει όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ακριτικών
"Σώνει σε μπλιό, χήρας υγιός,  κι ο κόσμος θα βουλήσει..."
τραγουδιών. Οι ήρωες τους έχουν υπερφυσική δύναμη, απεριόριστη εμπιστοσύνη στους εαυτούς τους και την ικανότητα να επιτυγχάνουν πολύ μεγάλα ηρωικά κατορθώματα, ανατρέποντας σχεδόν τους νόμους της φύσης. Το γεγονός ότι το συγκεκριμένο τραγούδι προέρχεται από την Κρήτη- περιοχή που δεν είχε ακρίτες- και οι εχθροί είναι οι Φράγκοι δείχνει την μεγάλη διάδοση των ακριτικών τραγουδιών και την ταύτιση τους με μεταγενέστερους εχθρούς και υστερότερες πολεμικές αναμετρήσεις.
Υπόθεση
Ο γιος της χήρας κάθεται και τρώει στο γεμάτο πολυτέλεια σπίτι του, όπου τον κερνάει αμίλητη μια στολισμένη κοπέλα, Ξαφνικά μπαίνει  μέσα η μάνα του και τον μαλώνει γιατί , ενώ πλησιάζουν εχθροί, αυτός γλεντοκοπάει. Εκείνος την βάζει να τους μετρήσει, επειδή αν είναι λίγοι, δεν υπάρχει άμεσα λόγος ανησυχίας και μπορεί να συνεχίσει τον γλέντι του.  Μαθαίνει όμως ότι είναι περισσότεροι και ζητάει να του ετοιμάσουν το άλογο του για να μεριμνήσει του θέματος. Ανεβαίνει στο άλογο του  κι αφού του τάξει ότι αν τον βγάλει ασπροπρόσωπο θα το ντύσει στα χρυσά και ξεχύνεται στην μάχη, θερίζοντας τους εχθρούς. Το πολεμικού του μένος είναι τέτοιο που κοντεύει να γκρεμίσει τον κόσμο, με αποτέλεσμα να κατέβει ένας άγγελος και να τον σταματήσει.
Τα πρόσωπα
Ο γιός της χήρας
 Εμφανίζεται υπερόπτης, γιατί νοιώθει παντοδύναμος και για αυτό προτίθεται να βγει στην μάχη μόνο για κάτι που αξίζει για την παλληκαριά του. Το   πλούσιο σπίτι και η στολισμένη κοπέλα που τον υπηρετούν δηλώνουν μια ευμάρεια  η οποία με τη σειρά της προδίδει την ευγενική καταγωγή του αλλά και τις ικανότητες του. Παρακινημένος από την επιτίμηση της μητέρας του, βγαίνει στην μάχη να αντιμετωπίσει τους εχθρούς. Ο τρόπος που μιλάει στο άλογο του- το οποίο έμμεσα προσωποποιείται – δείχνει την συναισθηματική εγγύτητα που υπάρχει μεταξύ τους και συνάδει με τον ακριτικό τρόπο ζωής. Οι πολεμικές του ικανότητες είναι τόσο μεγάλες που όχι μόνο διαλύει τους εχθρούς του, αλλά αρχίζει να καταστρέφει την φύση, η οποία διαμαρτύρεται και αναγκάζεται να κατέβει άγγελος κυρίου για να τον σταματήσει.
Η χήρα
 Μολονότι αγαπάει τον γιό της, περιμένει από αυτόν να ακολουθήσει την ηρωική παράδοση της οικογένειας του και να πάρει την θέση του νεκρού πατέρα του. Η ίδια ως γυναίκα αντιδρά παθητικά στην επιδρομή των εχθρών.  Με την ιδιότητα της της μάνας όμως, φαίνεται να ασκεί μια συναισθηματική εξουσία πάνω στον γιο της, γεγονός που της επιτρέπει να διατηρεί την θέση του θεματοφύλακα της ηρωικής ηθικής της οικογένειας . Έτσι δεν διστάζει να τον επιτιμήσει όταν αντιλαμβάνεται ότι δεν συμπεριφέρεται όπως ταιριάζει στο χρέος και τις ικανότητες του. Τα αποτελέσματα των παρακινήσεων της είναι άμεσα, καθώς ο γιος της φεύγει αμέσως για την μάχη.
Το άλογο (ο Μαύρος)
 Η έμμεση προσωποποίηση του αλόγου ( η χρήση του κεφαλαίου πρώτου γράμματος και το γεγονός
ότι του απευθύνεται ο ακρίτας τάζοντας του σαν να ήταν άνθρωπος) δείχνει στενή και φιλική σχέση
-"Μαύρε μου, γοργογόνατε κι ανεμοκυκλοπόδη..." - Πάλι ακριτικά διάβαζε!!!!
που υπάρχει μεταξύ τους. Παράλληλα, φανερώνει και την αξία του αλόγου ως συμπαραστάτη, καθώς με την βοήθεια του αλόγου ο ήρωας μπορεί να πετύχει τα κατορθώματά του.
Η κόρη
 Αμέτοχο πρόσωπο στην εξέλιξη της δράσης. Η παρουσία της περιορίζεται στον υπηρετεί τον ακρίτα, στολισμένη με ασήμι΄.  [Ενώ στο άλογο παράλληλα δίνεται χρυσός. Προφανώς και η λέξη ασήμι χρησιμοποιείται συνεκδοχικά για δηλώσει την πολυτέλεια. Η ασυνείδητη, έστω, επιλογή της συγκεκριμένης γλώσσικής έκφρασης είναι εξαιρετικά εύγλωττη ωστόσο.]  Μπορεί να είναι αδερφή ή γυναίκα του ήρωα, αλλά ουσιαστικά λειτουργεί σαν υπηρέτρια.
Η φύση
Προσωποποιούμενη για να διαμαρτυρηθεί,  χρησιμοποιείται ως ένδειξη του ηρωισμού τους γιού της χήρας.
Άγγελος
 Δευτερεύον πρόσωπο, εμφανίζεται ως από μηχανής θεός για να γλυτώσει την φύση από την πολεμική μανία του γιου της χήρας, φανερώνοντας έτσι τις πολεμικές του ικανότητες.
Η δομή της οικογένειας και οι κοινωνικές σχέσεις
   Η κοινωνία στην οποία διαδραματίζεται το κείμενο είναι ανδροκρατούμενη και η δομή της οικογένειας πατριαρχική.  ‘Όταν απουσιάζει ο πατέρας λόγω θανάτου, ο μεγαλύτερος  γιός είναι εκείνος που τον αντικαθιστά ως κεφαλή της οικογένειας και αναλαμβάνει τις υποχρεώσεις του. Το γεγονός ότι ο γιός της χήρας μόνο στο άλογο του απευθύνεται με τρυφερότητα και ευγένεια δείχνει μια κοινωνία στην οποία οι άντρες λείπουν συχνά από το σπίτι  για να αναλάβουν τις εξωτερικές υποχρεώσεις.
    Οι γυναίκες έμεναν στο σπίτι. Από το ακριτικό τραγούδι προκύπτει και η θέση της  μάνας στην συγκεκριμένου τύπου μορφή οικογένειας. Ως γυναίκα ήταν υποχρεωμένη να δρα παθητικά, περιορισμένη μέσα στα όρια του σπιτιού. Η ιδιότητα της μάνας όμως της προσφέρει μια μορφή συναισθηματικής εξουσίας πάνω στους υπόλοιπους και της επιτρέπει να τους παρακινεί ή να τους 
"κι η κόρη των εκέρναγε..."
αποτρέπει ώστε να συμπεριφερθούν όπως αρμόζει στις κοινωνικές νόρμες, πράγμα που διαφαίνεται και στο συγκεκριμένο δημοτικό τραγούδι όταν μαλώνει τον γιό της που έχει αμελήσει το καθήκον του κι εκείνος σπεύδει άμεσα να ανταποκριθεί.
   Η παρουσία της ανώνυμης κόρης είναι ενδεικτική της θέσης των γυναικών. Οι μόνες πληροφορίες που παίρνουμε για αυτήν είναι ότι κερνάει τον ήρωα και ότι είναι “ασημοκουκουλωμένη".  Από αυτό προκύπτει ότι η σκοπός των γυναικών είναι να υπηρετούν τους άντρες του και να φροντίζουν το σπίτι γενικά. Παράλληλα, σημαίνει ότι οι ίδιες ως προσωπικότητα δεν έχουν καμιά αξία κι αντιμετωπίζονται και οι ίδιες ως απόκτημα και όχι ως άνθρωποι.  Η αξία της κοπέλας στο ποίημα είναι δοτή, τα στολίδια που της έχει φέρει προφανώς ο ήρωας και με αυτά λειτουργεί ως ντεκόρ και η ίδια, προστιθέμενη στην υπόλοιπη πολυτέλεια του σπιτιού, δείγμα του πλούτου άρα και των ικανοτήτων του άντρας της.

Υ.Γ.: Δείτε εδώ μια ανάρτηση-μονογραφία του ζωγράφου-ερευνητή Δημήτρη Σκουρτέλη πάνω στα ακριτικά τραγούδια που έχουν ως ήρωα τον γιό της χήρας.  

Δεν υπάρχουν σχόλια: