San Michele (aveva un gallo) - Θανάσης Παπακωνσταντίνου

    Το τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου "San Michele" δεν χρειάστηκε καν να ηχογραφηθεί για να το λατρέψουμε οι ... μυημένοι. Ήδη από τις συναυλίες το ξεχωρίσαμε οι ...θανασικοί και το είχαμε αγαπήσει.

  Η έμπνευση προέρχεται από την ταινία των αδερφών Ταβιάνι "Ο Σαν Μικέλε είχε ένα κόκκορα" (San Michele aveva un gallo, 1972),  η οποία με τη σειρά της διασκευάζει ένα διήγημα του Λέοντα Τολστόι. Στην Ιταλία της δεκαετίας του 1910, ο  Τζούλιο Μανιέρι, γόνος εύπορης οικογένειας, είναι αρχηγός μιας ομάδας αναρχικών η οποία παρά την αδυναμία της να πείσει τους χωρικούς εξεγερθούν ενάντια στους τσιφλικάδες, πραγματοποιεί  ούτως ή άλλως την εξέγερση την οποία έχει προγραμματίσει. Μετά την καταστολή της συλλαμβάνεται, καταδικάζεται σε θάνατο, εκτελείται εικονικά και μετά φυλακίζεται για μια δεκαετία σε αυστηρή απομόνωση. Χρόνια μετά, ενώ μεταφέρεται σε άλλη φυλακή, συναντιέται με  παλιούς συντρόφους του οι οποίοι του αποκαλύπτουν ότι θεωρείται ξεπερασμένος και κανείς δεν τον θυμάται.  

   Οι  αδερφοί Ταβιάνι, μολονότι τελικά  ως υποστηρικτές του Ιταλικού Κομουνιστικού Κόμματος δεν δικαιώνουν πολιτικά τον αναρχικό ήρωα τους,  φαίνεται ότι δεν μπορούν να αντισταθούν στη συμπάθεια που τους προκαλεί το ανιδιοτελές, αν και (ή επειδή ακριβώς) δονκιχωτικό, του χαρακτήρα του και τον δικαιώνουν ηθικά. Κι αυτή η συμπάθεια διακρίνεται εύγλωττα στην ταινία. Κι ακόμα περισσότερο στο τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου ο οποίος δίνει το λόγο σε πρώτο πρόσωπο στον ήρωα ώστε γεμάτος πικρία αλλά και αξιοπρέπεια να υποστηρίξει τις αρχές και τις επιλογές τους, ακόμα κι αν αποδείχθηκαν μάταιες.  Πρόκειται δηλαδή  για αγνή και αμιγή περίπτωση καβαφικού θερμοπυλομάχου, έναν από τους 700 Θεσπιείς (ή κι εδώ), εναν Θερσίτη, έναν Κεμάλ -Γκάτσειο (sic) ή Ρασούλειο (ξανά sic). Δηλαδή πρότυπα ανιδιοτέλειας και ανθρωπισμού, διατεθειμένα να παλέψουν για τις ευγενικές ιδέες των οποίων είναι φορείς, χωρίς να περιμένουν κανένα αντίτιμο για αυτές, ούτε καν την δόξα,  κι όντας προετοιμασμένα να υποστούν το όποιο κόστος μόνο και μόνο για λόγους αρχής, έστω κι αν γνωρίζουν ή οσμίζονται την αποτυχία τους. Σαν αυτό που  είχαν πει κι ένας  Ισπανός μαχητής του "Δημοκρατικού Στρατού" υποχωρώντας μετά την ήττα : "Μπορεί να χάσαμε τις μάχες, αλλά έχουμε τα καλύτερα τραγούδια".

   Εξ ου και αυτή η ανάρτηση.
 Επιπλέον, εδώ και τέσσερα χρόνια, από τότε που κυκλοφόρησε ο δίσκος "Ο Ελάχιστος εαυτός" στον οποίο περιλαμβάνεται,  ήθελα να φτιάξω ένα βίντεο στο τραγούδι χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από την ταινία. Μόνο που όσο καιρό εγώ το σκεφτόμουν, κάποιιος άλλος το έκανε... Οπότε έπρεπε να βρω κάτι άλλο για να έχει λόγο ύπαρξης το βίντεο. Αποφάσισα λοιπόν να τολμήσω, για δεύτερη φορά μόλις φορά, μια μετάφραση  με  "απελέκητα", που λέει κι Μακρυγιάννης, αγγλικά που έμαθα  το παλαί ποτέ στο Γυμνάσιο/Λύκειο Καρδαμύλης και όσα έπιασα από δω κι από κει μετά, ακούγοντας πολύ  μουσική και βλέποντας χιλιάδες ταινίες. Στη μετάφραση με βοήθησε τα μάλα η gia.des, την οποία ευχαριστώ πολύ.  Ευχαριστώ, επίσης, την Μένια Ζούκα, την καθηγήτρια Αγγλικών του Γυμνασίου Μεθάνων, για τις μεταφραστικές κατευθύνσεις που μου έδωσε και την Μαρία Καραπατάκη, την καθηγήτρια Αγγλικών του Μουσικού Σχολείου Ρόδου, που επιμελήθηκε φιλολογικά και διόρθωσε μετάφραση. 

San Michele 

You don’t know who I am for I have been away for long

My tears dοn't mean anything to you

So recite to me what happened here

to hopefully gather once again the threads

Tell me those stories of yours

that make the reeds bend

at the edge of the fields and that, amid lull,

cool the farmers’ foreheads.

Tell me those stories of yours.

Show me pictures of these who were born on Sunday

and of those who have fallen out of the boat

just before it reaches the shore

because they don’t’ like their life anymore.

Tell me the songs you sing at dawn

when the lights in the square  go out

as well as in the afternoons after the praying

and before hanging around starts.

Tell me the songs you sing at dawn

Τell me if people keep on sitting on their heels

while looking at the fire

and if the most beautiful  women in the village

secretly breed eels under  their tongues .

Tell me if  the wolf of death still comes 

to the margins of the village in winters

and, while waving its tail, the milk coagulated

 inside the frightened breasts of the new mothers.

Tell me if he wolf  still comes to the margins of the village

Tell me if the bathtub - in which once

 I used to bathe by sun and by snow- was found

or the lock of hair that was kept from my first haircut by my mother

who still puts out the washing to dry.

Bakunin’s spittoon, the cast one,

comrades, has it been  found too?

so that I can spit inside with rage

for the new era makes me look like a cretin

You don’t know who I am for I have been away for long

Τους ελληνικούς  στίχους μπορείτε να τους δείτε εδώ